Review bản dịch “không có tâm” của Tư duy nhanh và chậm

Sau đây là hai điều khiến mình băn khoăn sau khi đọc bản dịch “không có tâm” của cuốn “Tư duy nhanh và chậm”, do Alphabooks và NXB Thế giới phát hành:

1. Theo mình thấy thì thị trường dịch giả Anh – Việt có nguồn cung vô cùng phong phú. Vậy vì sao các công ty phát hành không kiếm một biên dịch viên đủ chuyên môn trong lĩnh vực kinh tế, hoặc đủ có tâm để tìm hiểu về kiến thức chuyên môn trong sách?

2. Vì sao các cty phát hành và NXB chưa coi trọng độc giả khi phát hành cuốn hành có chất lượng dịch kém như vậy? Có phải vì người mua Việt quá dễ dãi không?

(Các bạn có thể kéo xuống cuối bài để tham khảo phản hồi của cộng đồng biên phiên dịch – Facebook group Biên – Phiên Dịch Tiếng Anh | Reflective English cho 2 vấn đề này.)

Vì sao mình mua cuốn sách này?

Đợt này mình đang tìm hiểu về kinh tế học hành vi, lên mạng tìm hiểu thì thấy rất nhiều người giới thiệu cuốn Thinking, Fast and Slow. Tác giả của cuốn sách từng được nhận giải Nobel Kinh tế với những đóng góp trong lĩnh vực kinh tế học hành vi. Mình đã rất háo hức khi thấy cuốn sách này đã được xuất bản tại VN, nên mua luôn không cần suy nghĩ.

Nhưng khi đọc chương đầu tiên – Chương mở đầu, mình đã nhận thấy có nhiều câu rất tối nghĩa, nên tìm bản tiếng Anh để đọc. Và sau khi đối chiếu 2 cuốn, thì mình đã sốc toàn tập, và hoàn toàn bức xúc với chất lượng dịch thuật của cuốn sách này.

Chất lượng dịch thuật kém của cuốn sách này được thể hiện trên 3 mức độ:

1. Lời văn thì khá mượt mà, nghe khá thuần Việt, nhưng vấn đề là không bám sát nội dung của bản gốc, dịch khá là “thoáng”. Đối với một cuốn sách mang tính học thuật như thế này, bản thân mình thích cách dịch bám sát hơn. Nếu ai dễ tính hơn thì mình nghĩ sẽ không quá câu nệ vấn đề này.

– Dịch: Vẫn còn quá nhiều sai lệch trong những nhận định chủ quan của chúng tôi, khi mà chúng tôi quá hào hứng tin tưởng vào các kết quả nghiên cứu dựa trên những chứng cứ không đầy đủ và quá đề cao hoạt động thu thập dữ liệu dựa trên quan sát của những nhóm mẫu quá nhỏ.
-> Gốc: Our subjective judgements were biased: we were far willing to believe research findings based on inadequate evidence and prone to collect too few observations in our own research.
–> Theo mình hiểu: Chúng ta cũng có xu hướng thực hiện rất ít quan sát trong nghiên cứu của chính mình.

2. Rất nhiều từ, nhiều câu bị dịch giả hiểu sai, nên cũng truyền tải sai cho người đọc. Mức độ dịch sai này trầm trọng hơn vấn đề bên trên.

– Từ intuitive (trực giác) liên tục bị dịch thành “trực quan”.VD: “Con người có phải là những nhà thống kê trực quan tài ba?
-> Gốc: Are people good intuitive statisticians?

– Dịch: Có một lí do chính đã khiến chủ đề “suy nghiệm và sai lệch” hấp dẫn hơn bên cạnh các yếu tố tâm lý, đó là một chi tiết vô tình trong công việc.
-> Gốc: A key reason for the broad appeal of “heuristics and biases” outside psychology was an incidental feature of our work.
–> Theo mình hiểu: Nhờ một đặc điểm tình cờ trong bài nghiên cứu của chúng tôi mà chủ đề “Cảm tính và Thiên kiến” đã nhận được sự quan tâm rộng rãi bên ngoài lĩnh vực tâm lý học.

3. Nhiều từ chuyên ngành bị dịch SAI hoàn toàn, mình nghĩ có thể vì những từ này khá thông dụng, nên dịch giả chủ quan không tìm hiểu về kiến thức chuyên ngành, dẫn đến việc dịch sai và dịch không thống nhất. Đây là mức độ sai mình cho là TRẦM TRỌNG nhất. Đối với một cuốn sách giới thiệu về kinh tế học hành vi như cuốn sách này, thì dịch sai kiến thức chuyên ngành đồng nghĩa với việc người đọc nhận phải thông tin sai lệch.

Các thuật ngữ như “availability heuristic” bị dịch giả hiểu sai, và do đó cũng truyền tải cách hiểu sai cho người đọc.
– Chúng tôi gọi sự phụ thuộc vào khả năng rà soát của trí nhớ là một suy nghiệm thực tế.
<We called this reliance on the ease of memory search the availability heuristic.>

– Ví dụ, các sinh viên chuyên ngành chính sách đã nhận ra rằng chính nhờ dựa trên sự suy nghiệm đã giải thích vì sao một số vấn đề thu hút được sự chú ý của công chứng nhiều hơn so với một số vấn đề khác.
<For example, students of policy have noted that the availability heuristic helps explain why some issues are highly salient in the public’s mind while others are neglected.> 

– Khi viết những dòng này, tôi nhận ra những ví dụ về những đề tài “ít khi được đưa tin” cũng vẫn được dẫn dắt bởi những thông tin có sẵn.
<As I wrote this, I noticed that my choice of “little-covered examples” was guided by availability.>

Trên đây là một vài ví dụ trong rất nhiều ví dụ mà mình thu thập được trong sách. Không biết có bạn nào đã đọc cuốn này và có cùng cảm nhận với mình không?

Bài đăng mang tính chất thảo luận, và hi vọng thị trường sách dịch sẽ sớm thay đổi theo hướng tích cực hơn, không mang tính chất ném đá cá nhân hay tổ chức nào.

Cảm ơn cả nhà đã đọc, và hi vọng bài review này sẽ có giá trị tham khảo cho các bạn có ý định mua cuốn sách (bản dịch) này.